5 mei Bevrijdingsdag
‘Het feit dat we in vrijheid kunnen leven verdient het om iedere dag gevierd te worden.’ Met deze mooie woorden in het achterhoofd, verzorgden we in 2022 en 2023 een 5 mei viering in Alkmaar.
In 2023 had de viering van vrijheid op 5 mei in Alkmaar een ‘tussenjaar’. Er was geen wens voor een groot festival met bands, drank, beveiliging en hekken, maar wel voor een oer gezellig samenzijn voor alle Alkmaarders waar men actief bezig is met vrijheid.
Vanuit deze gedachten ontstond het plan voor Bevrijdingsdag 2023. Er gekozen voor een nieuwe – en tegelijkertijd in combinatie met het ‘oude’ – invulling van het Bevrijdingsfestival Alkmaar. Dat betekende; terug naar de kleedjes, het zelf meebrengen van consumpties en een creatieve/muzikale invulling van het park. Veel ontmoetingen, ervaringen en samenzijn. Er stond een waanzinnig bouwwerk centraal: een kartonnen reus. Artistiek geleid door Olivier Grossetête, een Franse kunstenaar. Mensen eromheen, een gekrioel van karton en bezoekers. De energie spatte er van af.
We wilden stilstaan bij het algemene gedachtegoed van de landelijke 5 mei viering en tegelijkertijd op speelse en co-creatieve wijze ophalen wat de inwoners van Alkmaar nodig hebben om zich te herkennen in de toekomstige 5 mei vieringen in onze stad. Dit project, met zijn inclusieve en participatieve benadering, toonde de kracht van kunst om mensen van diverse achtergronden samen te brengen en hen te betrekken bij een gezamenlijk doel. De samenwerking met lokale organisaties en ambassadeurs uit de wijken was cruciaal voor het succes en de brede impact van het project.
De invulling van dit tussenjaar -het samen bouwen ten midden van alle picknickkleedjes- was zo’n succes, dat het in 2024 terugkeerde.
ROL
Conceptontwikkeling, projectmanagement en productie.
JAAR
2023 en 2024
Vele handen maken licht (bouw)werk
Het community-arts project, onder leiding van de gerenommeerde Franse kunstenaar en architect Olivier Grossetête, was een opvallende en inspirerende gebeurtenis. Grossetête, staat bekend om zijn grootschalige, tijdelijke constructies die vaak met eenvoudige materialen zoals karton en tape worden gebouwd. Zijn projecten betrekken de gemeenschap actief bij het creatieve proces, wat hen zowel artistiek als sociaal relevant maakt.
Samen elke laag de lucht in tillen
Op 5 mei, Bevrijdingsdag, waren er vervolgens minstens 150 mensen nodig om het architectonische bouwwerk op te bouwen. Dit deden zij met niets anders dan menselijke kracht, karton en tape. Iedereen (vanaf 9 jaar) mocht en kon meedoen! We zagen bekenden uit de workshops, die ook hieraan wilden bijdragen, maar ook bezoekers van het evenement, en toevallige passanten in het park bleven nieuwsgierig staan kijken naar de steeds hoger wordende toren.
Via de megafoon kwamen er duidelijke instructies, het team van Olivier bewoog zich soepel door de menigte voor instructies en met luid applaus werd laag na laag het bouwwerk opgebouwd. De toevallige toeschouwers werden aangemoedigd om bij te dragen, want hoe later het werd op de dag, hoe belangrijker de menselijke kracht werd. Samen werkte iedereen om het af te krijgen. Naar schatting hielpen zo’n 2.000 mensen mee tijdens het gehele festival, wat de kracht van collectieve inspanning en samenwerking benadrukte.
Iconische Alkmaarse bouwwerken
Als ontwerp werd zowel in 2023 als 2024 gekozen voor een Alkmaars icoon. In het eerste jaar was het de Waagtoren. Het werd een bouwwerk van maar liefst 25 meter hoog!
In het tweede jaar was de keuze aan de inwoners van de regio. Zij konden stemmen op hun favoriete Groot Alkmaarse gevel. De top drie werd gecombineerd in een uniek ontwerp. De winnaars waren Huis met de Kogel, Witte gevel op de Mient en het Raadhuis van Grootschermer. Samen vormden zij een reusachtige fantasiewoning.
Co-creatie en publieksonderzoek
We organiseerden geen 5 mei Bevrijdingsfestival, maar een activiteit waarmee we de vrijheid vierden en tegelijkertijd met de Alkmaarders bouwden aan een spectaculair kunstwerk en het gesprek voerden over vrijheid. Dát was ons uitgangspunt.
Parallel aan het bouwen was er ruimte voor gesprek. We betrokken zo veel mogelijk Alkmaarders door middel van co-creatieve werkvormen. We zorgden voor een open gesprek door verschillende openingen te bieden: van een team met reporters, tot grote borden om op te schrijven of tijdschriften om je te laten inspireren. Het was van belang dat elke Alkmaarder zich betrokken zou voelen, waardoor we een beeld konden schetsen van de toekomstige viering waar zo veel mogelijk mensen zich in kunnen vinden.
Onze doelgroep was nog nooit zo breed, want feitelijk gezien was iedereen boven de 9 jaar in de mogelijkheid om mee te bouwen en te praten. Met de inzet van onze inclusiviteitscoördinator deden we extra inspanningen om Alkmaarse jongeren en minderheden te bereiken, en dat werd goed ontvangen en gewaardeerd.
Workshops
Voor het kunstproject van Olivier Grossetête werden inwoners uit alle Alkmaarse wijken uitgenodigd om vijf dagen lang, middels participatieve workshops, karton voor te bereiden voor de architectonisch bouwwerken. Er heerste een hartverwarmend gevoel van samen het onmogelijke mogelijk maken. Vijf dagen lang waren er twee workshops per dag van 3,5 uur met minimaal tien deelnemers en soms wel dertig! Fanatieke bouwers van alle leeftijden deden mee en iedereen ging met een trots gevoel naar huis.
Er werd beide jaren gekozen voor een locatie midden in een woonwijk. Vanuit de straat stroomden nieuwsgierige bewoners toe en werden bezoekers van wijkcentra vanuit de hele stad werden uitgenodigd. Het netwerk van onze diversiteitsmanager werd gemobiliseerd, vrijwilligers van het projectbureau zetten zich in, lezers van de krant en social media, kinderen en volwassenen en allerlei culturen, iedereen was nieuwsgierig: en sámen maakten we dit mogelijk.
Programmering
Naast het kunstwerk dat centraal stond op het festivalterrein, waren er meerdere losse, kleinere activiteiten geprogrammeerd. Denk aan Belletje Sterk Poppentheater, levende standbeelden, Lelyfoto Fotobooth en koptelefoons met podcasts van het project ‘Ook mijn Plek’ (audiofragmenten afkomstig uit een documentaire over racisme en discriminatie in Alkmaar).
Een podium met een doorlopend programma aan lokale singer-songwriters mocht ook niet ontbreken. Net zoals de zitplekken met meubilair en een caravan met verschillende korte filmvertoningen. De nachtvlinder maakte samen met kinderen vlinders voor aan het kartonnen kunstwerk en bracht het thema vrijheid door middel van poëzie op papier.
Houten tafels met daarop boekjes waarin mensen antwoord konden geven op vragen over vrijheid, was onderdeel van het interactief bezig zijn met het vrijheidsthema en Bevrijdingsdag. Daarnaast waren er veteranen aanwezig, die in een tent stonden en het gesprek aangingen met deelnemers van het festival. Bovendien deelde de veteranen hun eigen oorlogservaringen en creëerden op deze manier bewustzijn over het in vrijheid leven. Amnesty speelde Jenga met mensen om hun waarden van vrijheid te ontdekken.
Meer weten?
Mirella Doss vertelt graag wat zij voor uw project kan betekenen.